Thận là bộ phận có nhiều vai trò quan trọng trong cơ thể như lọc máu, đào thải các chất độc ra khỏi cơ thể, tạo nước tiểu, điều hòa huyết áp, điều hòa quá trình đông máu, kích thích quá trình tạo máu… Xét nghiệm đánh giá chức năng thận giúp theo dõi tình trạng sức khỏe, theo dõi các bệnh lý về thận. Xét nghiệm chức năng thận thường theo dõi 2 chỉ số urea và creatinine. Vậy ý nghĩa 2 chỉ số này là gì?
>>> Các xét nghiệm chức năng thận cần làm
Chỉ số Creatinine:
Creatinine là chất gì?
Creatinine là sản phẩm của phản ứng phân hủy Creatin. Creatinine trong cơ thể được tạo ra bởi thực phẩm từ các bữa ăn hàng ngày hoặc được tổng hợp từ gan.
Creatinin được lọc qua các cầu thận và không được ống thận tái hấp thu. Xét nghiệm nồng độ Creatinine trong máu được coi là tiêu chuẩn vàng để đánh giá chức năng thận.
Vì chỉ khi có những rối loạn ở thận hay các bệnh lý về thận thì giá trị creatinine mới thay đổi. Xét nghiệm này còn được dùng để chuẩn đoán và đánh giá mức độ suy thận.
Ý nghĩa của chỉ số Creatinin máu:
Chú ý: Xét nghiệm này không bị ảnh hưởng bởi chế độ ăn uống, nên bạn không cần nhịn ăn trước khi lấy máu xét nghiệm.
Giá trị bình thường:
+ Nữ giới trưởng thành: 44 – 97 µmol/l.
+ Nam giới trưởng thành: 53 – 106 µmol/l.
+ Trẻ sơ sinh: 26 – 106 µmol/l.
Lưu ý:
Kết quả xét nghiệm sẽ bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố sau:
– Máu bị vỡ hồng cầu.
– Sau bữa ăn có chứa lượng lớn protein có thể làm giá trị xét nghiệm tăng.
Nếu nồng độ Creatinin tăng cao so với giá trị bình thường, bạn có nguy cơ bị suy thận.
Dưới đây là bảng phân loại mức độ suy thận:
Nguyên nhân gây thay đổi nồng độ Creatinine trong máu:
Người có chỉ số Creatinine máu tăng thường mắc bệnh lý về thận, như sau:
- Suy thận nguồn gốc trước thận do suy tin mất bù, mất nước làm giảm khối lượng tuần hoàn, xuất huyết, hẹp động mạch thận.
- Suy thận nguồn gốc tại thận do:
Tổn thương cầu thận gặp trong bệnh cao huyết áp, đái tháo đường, viêm cầu thận, bệnh lupus ban đỏ hệ thống..
Tổn thương ống thận: sỏi thận, viêm bể thận, đa u tủy xương, viêm nhú thận, tăng canxi máu, tăng acid uric.
- Suy nguồn gốc sau thận: sỏi thận, u bàng quang, u tử cung, ung thư tuyến tiền liệt…
Các nguyên nhân gây giảm nồng độ Creatine trong máu :
- Máu bị hòa loãng.
- Suy dinh dưỡng nặng.
- Phụ nữ có thai.
- Hội chứng tiết Hormon ADH không thích hợp.
- Một số bệnh gây teo mô cơ.
>>> Khi nào thì nên xét nghiệm chức năng thận
Chỉ số Ure
Chỉ số Ure là gì?
Ure là sản phẩm của quá trình chuyển hóa nito. Ure nitrogen (BUN) là phần nitrogen của ure. Vì vậy, xét nghiệm BUN còn được gọi tên khác là xét nghiệm ure.
Ure được tổng hợp ở gan. Quá trình này được gọi là chu trình Krebs – Henseleit được sơ đồ hóa như sau:
Protein → Acid amin → NH3 → Carbamyl phosphate → Citrulin → Arginin → Ure
Theo sơ đồ trên, nồng độ ure máu phụ thuộc cùng lúc vào khẩu phần ăn, chức năng thận, quá trình dị hóa protein nội sinh và tình trạng cân bằng điện giải trong cơ thể.
Ure được đào thải qua 2 con đường:
- Đường tiêu hóa: Một phần ure được đào thải trong lòng ruột sẽ được chuyển hóa thành NH3 nhờ enzyme urease của ruột.
- Tại thận: Ure được lọc qua cầu thận và tái hấp thu thụ động qua ống thận. Quá trình tái hấp thu này phụ thuốc vào lượng nước tiểu.
Chức năng thận bị rối loạn sẽ dẫn đến sự ứ đọng ure trong máu, khiến ure trong máu tăng lên. Nếu nồng độ này vượt quá 33 mmol/l (>200mg/dl) gây độc cho cơ thể.
Ý nghĩa chỉ số Ure trong máu:
Bình thường:
– Nồng độ Ure máu: Nam : 3,0 – 9,2 mmol/l.
Nữ : 2,6 – 7,2 mmol/l.
Nếu chỉ số Ure tăng bất thường : báo hiệu bệnh sỏi thận, viêm cầu thận, sỏi niệu quản, viêm ống thận, tiêu chảy, mất nước do sốt cao, suy tim sung huyết, tiêu chảy…
Chỉ số Ure trong máu giảm: suy giảm chức năng gan, ăn ít protein, truyền nhiều dịch…
Xét nghiệm Ure mang lại những lợi ích gì?
Xét nghiệm này cho phép đánh giá mức độ nặng của suy thận, giúp bác sĩ đưa ra quyết định người bệnh có cần lọc máu hay không?
Đối với người bị suy thận, xác định nồng độ ure kết hợp với nồng độ creatine máu giúp chẩn đoán:
-
Suy thận có nguồn gốc trước thận: thường có tỷ lệ ure/creatinin > 40.
-
Suy thận có nguồn gốc khác rất thường thấy có tỷ lệ ure/creatinin < 40.
Trường hợp nồng độ ure máu tăng, tính toán tỉ lên ure niêu/ure máu giúp cung cấp các thông tin xác định nguồn gốc suy thận:
-
Người bình thường và các suy thận chức năng thường thấy có tỷ lệ nồng độ ure niệu/ure máu > 10.
-
Các suy thận thực thể thường thấy có tỷ lệ ure niệu/ure máu < 10.
Đây còn là xét nghiệm không thể thiếu trước khi cho người bệnh dùng loại thuốc có nguy cơ gây độc cho thận.
Nguyên nhân gây thay đổi ure trong máu:
Nồng độ ure bình thường: 2,5 – 7.5 mmol/l.
Nồng độ ure máu tăng trong các trường hợp sau:
- Ăn nhiều protein.
- Bị sốt, bỏng, suy dinh dưỡng, nhịn đói, bệnh lý u tân sinh làm tăng dị hóa protein nội sinh.
- Xuất huyết đường tiêu hóa.
- Suy thận.
-
Nguồn gốc trước thận: mất nước, giảm thể tích máu, suy tim.
-
Nguồn gốc tại thận: tổn thương ống thận, cầu thận.
-
Nguồn gốc sau thận: sỏi, u hóa sau phúc mạc, u bàng quang hay u tử cung, u biểu mô tuyến hay ung thư tuyến tiền liệt.
- Các nguyên nhân khác: ngộ độc thủy ngân, nhiễm trùng nặng.
Ure máu thường giảm ở những người dưới đây:
-
Đang tuổi phát triển.
-
Phụ nữ có thai.
-
Hòa loãng máu: lọc máu, có thai các tháng cuối, hội chứng thận hư, tăng gánh thể tích.
-
Hội chứng tiết ADH không phù hợp.
-
Suy gan, viêm gan nặng cấp tính hay mạn tính, xâm nhiễm di căn lớn, xơ gan.
-
Bệnh Celiac.
-
Chế độ ăn không cung cấp đủ protein.
-
Hội chứng giảm hấp thu.
Xét nghiệm chức năng thận ở đâu:
Phòng khám chẩn đoán Medic Sài Gòn – 97 Hải Phòng, Hải Châu, Đà Nẵng. Hotline: 091.555.1519.
